Cà phê là một trong nhiều nhiều thứ ad không thể nói không. Ad tốt nghiệp đại học ngoài có sự giúp đỡ của chồng đỡ chuyện tài chính hàng ngày thì cũng phải nói sự có phát minh cách chế biến cà phê đóng vai trò lớn khi số giờ mỗi ngày ad ngồi ở quán uống cà phê nhiều hơn ngồi giảng đường. Nhiều người quen của ad không biết gene di truyền trong gia đình ad có tiểu sử bệnh liên quan tim mạch và rối loạn mỡ trong máu. Có rất nhiều thứ xung quanh chúng ta có thể thay đổi để có sức khỏe khá hơn, nhưng yếu tố di truyền hầu như không thể thay đổi. Nếu bạn có tiểu sử gia đình bị cholesterol cao, bất kể bạn gầy hay béo, ăn tốt hay không, chăm chạy bộ cỡ nào thì cũng không bảo đảm một ngày đẹp trời nào đó bản xét nghiệm máu sẽ không chỉ ra rối loạn chỉ số LDL, hay chỉ số HDL thấp, hay chỉ số mỡ trong máu (triglyceride) cao hơn bình thường. Ngày đó có thể đến khi bạn chỉ mới 28 tuổi, cũng có khi đến muộn hơn khi bạn sang mức 35. Hoặc nếu bạn thật may mắn, bạn có thể bình thường cho đến độ tuổi đa số con người sẽ đối diện với những bệnh rối loạn tim mạch (tuổi 55).

Thế nhưng, dù bạn có gene xấu hay tốt, gia đình có tiểu sử hay không, thì bạn cũng nên đọc blog này vì ad tin rằng ad không phải là người duy nhất nghiện cà phê.

1. Cà phê có thể thay đổi cách cơ thể sản xuất/xử lý mỡ trong máu

Sự ảnh hưởng này không phải do chất caffeine trong cà phê. Cũng cần nói thêm là caffeine có trong trà, bột cacao, trong kẹo sô cô la, trong các loại nước ngọt coca và các thực phẩm này không có tính chất thay đổi cách gan xử lý và sản sinh cholesterol và mỡ trong máu như cà phê. Vậy đặc tính gì của cà phê có khả năng ảnh hưởng đến chức năng của gan? Cà phê là một loại hạt-và cũng như các thứ hạt khác, cà phê cũng có “dầu” và dầu trong hạt cà phê là nguyên nhân gây rối loạn chức năng xử lý mỡ của gan.

2. Cà phê có ảnh hưởng đến mọi người ở mức độ như nhau?

Câu trả lời là không. Rất nhiều người có tiểu sử tim mạch trong gia đình hay không có và vẫn uống cả lít cà phê mỗi ngày mà chỉ số mỡ trong máu có thể không thay đổi khá hơn khi bỏ cà phê. Và cũng có một số người có rối loạn LDL, HDL, và mỡ trong máu (triglyceride) thử ăn uống khá hơn, chạy bộ 30 phút ngày, bỏ thuốc lá mà vẫn không khá hơn nhưng sau khi bỏ cà phê thì có sự tiến triển tốt. Tuy nói vậy bạn cũng không nên để cơ thể trong tình trạng rối loạn mỡ trong máu quá lâu-thí nghiệm một thời gian ngắn vài tháng và nếu không có sự thay đổi thì bạn nên dùng statin để hạ thấp các chỉ số này.

3. Cà phê nào cũng tệ như nhau?

Không hẳn. Như đã nói trên, lý do cà phê có đặc tính khiến gan mất điều khiển quá trình sản xuất và xử lý mỡ trong hệ tuần hoàn máu là bởi vì dầu trong cà phê. Nói cách khác, nếu bạn chế biến cà phê sao cho cà phê loại bỏ càng nhiều tinh dầu cà phê càng tốt. Hiện tại tin buồn cho các fan ruột của dòng cà phê espresso vì espresso có 100% tinh dầu cà phê trong đó: latte, cappuccino, americano v.v là các ví dụ phổ biến.

Vậy cà phê kiểu VN ok? Hoàn toàn không. Cái fin cà phê đóng vai trò “màn lọc” (filter) nhưng chỉ là lọc…cặn cà phê thôi ạ. Khi nước sôi đổ và cái fin cà phê thì dầu trong cà phê vẫn tiết ra-bạn càng để nó “nhiễu” lâu thì càng có nhiều dầu trong đó.

Nhiều kiểu cà phê khác như cà phê Thổ Nhĩ Kỹ cũng có 100% tinh dầu bởi vì phương thức chế biến là: “đun” bột cà phê trong nước sôi rồi uống luôn cả bột lẫn nước nóng.

Cà phê người Mỹ uống thường được tín đồ cà phê nước mình chê “yếu” là bởi vì tinh dầu cà phê trong cách chế biến này rất rất rất ít. Lý do có 2. Một là cà phê Mỹ dùng màn lọc giấy bọc cà phê nên đa số tinh dầu bị giấy giữ lại. Hai là thời gian nước sôi tiếp xúc với bột cà phê rất ít (đun một lít cà phê mà chỉ mất chưa đầy 5 phút) vì nước sôi đổ cái một vô cái màn lọc giấy là xong-không hề có thời gian ngâm như cách người Việt mình ngâm bột cà phê trong fin.

Thế nhưng ad không ham cà phê kiểu Mỹ bởi vì máy pha cà phê đa số (95% thị trường) dùng nhựa và kể cả khi họ không dùng nhựa có BPA (liên quan ảnh hưởng sức khỏe sinh sản của nam và nữ, chứng béo phì và v.v.) thì ad cũng không đủ kiến thức những chất khác trong nhựa có gây ung thư và rối loạn khác hay không. Tuy ad bây giờ uống cà phê ít (300 mL/ngày pha từ 4g bột) thì ad cũng không muốn uống nước nóng đun với nhựa. Không hiểu mọi người thế nào nhưng ad có thể nhận ra có sự khác biệt trong nước nóng trong ly cốc nhựa hay chai nước để trong xe chừng 1 giờ sau ad sẽ nhận ngay sự thay đổi trong đó. Và vì lý do này, ad không thể uống nổi 300 mL cà phê nóng pha theo kiểu Mỹ.

Một số nhà sản xuất đáp ứng nhu cầu của những người kén cá chọn canh như ad đã tung ra dòng máy pha cà phê có thùng đun nước sôi bằng kim loại hay kính nhưng so với máy pha bình thường (giá từ $10-25) thì loại không dùng nhựa giá bèo nhất cũng là $100 và có khi đến $250.

4. Vậy ad uống cái gì?

Ad không đủ tiền mua cái máy xa xỉ đó và nếu có cũng không mua bởi vì nó pha một lần gần 2 lít uống chết luôn và ad không thích cà phê cũ. Phương án cuối cùng trước khi phải gạch bỏ cà phê ra khỏi đời ad thì ad chấp nhận uống…cà phê…hòa tan. Tất nhiên cà phê hoàn tan tại thị trường Mỹ có ít dầu cà phê vì “lớp đầu” vẫn xử lý như cách truyền thống của Mỹ-vẫn là màn lọc giấy và nước “đổ” một lần qua bột cà phê. Tuy nhiên, với cà phê hòa tan tại thị trường VN thì không biết được xử lý thế nào và thành phần dầu cà phê trong thành phẩm thế nào thì chỉ có nhà sản xuất mới biết.